Macarlar, Orta
Avrupa’nın en güzel bölgelerinden biri olan
Karpatlar Havzasına 9.yüzyıl sonlarında
gelmişler. Ülkenin 1100 yıllık hareketli
tarihi, büyük bir kültür ve yetenek
birikimini günümüze taşımış. Modern
Macaristan, bugün bir Avrupa Birliği üyesi.
Bir Orta Avrupa ülkesi
olan Macaristan
Cumhuriyeti,
Karpat havzasında yer alıyor.
Nüfusu 10 milyon,
yüzölçümü ise 93.030 km2.
Komşuları, batıda Avusturya
ve Slovenya, güneyde
Sırbistan ve Hırvatistan,
doğu ve
güneydoğuda Romanya,
kuzeydoğuda Ukrayna, kuzeyde
de Slovakya. Ülkenin
başkenti, Avrupa’nın en
güzel şehirlerinden Budapeşte.
Coğrafî özellikler
Müthiş güzellikte, farklı ve
değişken coğrafî oluşumlara,
çok sayıda göle ve
nehre sahip olan ülke, kuzeyde
ve batıda dağlarla,
doğuda ise geniş ovalarla
kaplı. Uçsuz bucaksız Büyük
Macaristan Ovası yazın
çok sıcak, kışınsa dondurucu
rüzgârlar diyarı.
Macaristan’ın tarım yönünden
zenginliğinin birinci nedeni
bu bereketli ovalar.
Heybetli Tuna Nehri, Macaristan-
Slovakya sınırını
oluşturduktan sonra ülkeyi
ikiye bölüyor ve geçtiği yerlere
hayat veriyor. Diğer bir
önemli nehir olan Tisza ise
Avrupa’nın balığı en zengin
nehirlerinden. Oldukça yavaş
ve çamurlu, debisi de
düzensiz. Baharda büyük
sellere neden olabilen nehir,
kışın da taşkınlara yol açabiliyor.
Çok sayıda milli park, doğal
rezerv ve koruma alanı, ülke
topraklarının yaklaşık
%9’unu oluşturuyor. Macaristan
şifalı termal su rezervinde
ise İzlanda’dan sonra
dünyada ikinci.
Orta Avrupa’nın en büyük
gölü olan Balaton’un yanında,
Velence, Tisza ve
Avusturya ile paylaşılan
Fertö, ülkenin önemli gölleri.
Yükseklikleri fazla olmasa
da başlıca üç dağlık bölgesi
var Macaristan’ın: Avusturya
sınırı boyunca ilerleyen
Alpokalja, Balaton’dan
Tuna’ya uzanan ve Budapeşte yakınlarında Kuzey
Masifi ile karşılaşan Transdanubia
Dağ Silsilesi Budapeşte’nin
kuzeyinden
Slovakya sınırına doğru yayılan
Kuzey Masifi. Sık
ağaçlı, karbon ve demir zengini
Kuzey Masifi’nde yer
alan Matra, Macaristan’ın
en yüksek bölgesi. Matra’nın
zirve noktası olan
Kekes ise popüler bir turizm
bölgesi. Yamaçlarında
kayak pistleri olan Kekes
genellikle mavi renkte göründüğü
için bu adı almış,
çünkü “kekes” Macarcada
“mavimsi” demek. Ünlü
Tokay (Tokaji) üzüm bağları
da bu bölgede.
Orta Asya’dan
Macar Ovalarına
Göçebe Macar boyları, Orta
Asya’dan, Ural-Volga dolaylarından
bugünkü Macaristan
topraklarına 9.yüzyıl
sonlarında gelmişler. Liderleri
Arpad’la başlayan hanedanlık
1301’e dek hüküm
sürmüş. 1000 yılının Noel
günü, İstvan, Estergon’da
Papa tarafından gönderilen
tacı giyerek, Macarların ilk
kralı ünvanını kazanmış.
Macar Krallığını batı hristiyanlığının
bir parçası haline
getiren İstvan, ölümünden
sonra aziz ilan edilmiş.
14-15.yüzyıllarda gücünün
zirvesine ulaşan ve Matyas
döneminde rönesansla tanışan
krallık, 1526’da Mohaç
yenilgisiyle birlikte Osmanlı
dönemini yaşamaya
başlamış ve bölünmüş.
1686 yılında Budin’i kaybetmesinin
ardından,
1699’da Karlofça Anlaşmasıyla
Türk hakimiyeti sona
erince, Macaristan Habsburg
İmparatorluğu’nun
parçası haline gelmiş.
Habsburg iktidarına karşı,
17.yüzyıl sonunda İmre
Thököly’nin, 18.yüzyıl başlarında
Ferenc Rakoczi’nin,
1849 yılında da Lajos
Kossuth’un önderliğindeki
özgürlük mücadelelerinin
ardından, 1867’de
Avusturya-Macaristan
İmparatorluğu kurulmuş.
Almanya’nın müttefiki olarak
I.Dünya savaşına katılan
İmparatorluğun savaş sonrasında
çözüldüğünü herkes
biliyor. Bu arada Macaristan
da çok kan kaybetmiş. 1920
Trianon anlaşması ile eski
topraklarının üçte ikisini
kaybederken, nüfusun üçte
biri de ülke sınırlarının dışında
kalmış.

II.Dünya savaşında, yine
Almanların yanında yer almaya
zorlanan Macaristan’da,
savaşta hayatını kaybedenlerin
sayısı bir
milyona ulaşıyor. Savaş sonrasında Sovyet etki alanına
giren ve 1956’da
SSCB’ye karşı bir başkaldırı
hareketi başlatan ülkede,
Sovyet tanklarının
şiddetle bastırdığı olaylarda
3,000 kişinin öldüğü,
200,000 Macar’ın da ülkeyi
terk ettiği henüz hafızalardan
silinmedi.
1989’da ise, demir perde
erimeye başlayınca, 23
Ekim günü cumhuriyet ilân
edildi ve 1990 ilkbaharında
da yeni hükümet kuruldu.
Macaristan’da halkın
%93’ünden fazlası Macar.
Ayrıca, küçük gruplar halinde,
12 millî ve 1 etnik
azınlık var. Nüfusun %98’i
resmi dil olan Macarca’yı
konuşuyor. Macarca, Ural-
Altay dil ailesinin Ural koluna
bağlı “Fin-Uygur”
grubuna ait. Yani Türkçe ile
bir dil akrabalığından söz
etmek mümkün.
Devlet ve Kutsal Taç
Macaristan bayrağı, kırmızı,
beyaz ve yeşil renkte üç yatay
şeritten oluşuyor. Kırmızı
renk, gücü ve vatan
için dökülen kanları; beyaz
renk özgürlüğü ve sadakati,
yeşil ise Macaristan kırsalını
simgeliyor. Ülke arması
da iki ana bölümden oluşuyor:
Solda Arpad hanedanlığının
yatay şeritleri var;
dördü gümüş rengi, dördü
kırmızı. Gümüşî kısımlar
Tuna, Tisza, Drava ve
Szava nehirlerini temsil ediyor.
Sağ taraftaki üç tepeli
yeşil alanda, tepelerden birine
yerleştirilmiş altın taç,
onun üzerinde de beyaz patriyarkal
haç bulunuyor. Armanın
en yukarı kısmında
yer alan Aziz İstvan’ın tacı,
Macar monarşisinin ve egemenliğinin
simgesi, o yüzden
ilk Macar kralının adını
taşıyor ve Macar parlamentosunda
Cumhuriyet muhafızlarınca
korunuyor.

Tek meclisli parlamenter
sistemin yürürlükte olduğu
Macaristan’da, Cumhurbaşkanı
Devletin ve ordunun
başı, kurumların da koruyucusu
sayılıyor. Bu görevler
sembolik olsa da, Başbakan’ı
atamak da Cumhurbaşkanının
yetkisi dahilinde. Bugünkü
Cumhurbaşkanı Janos
Ader bu göreve Parlamento
tarafından 2 Mayıs 2012 tarihinde
ve 5 yıl için seçilmiş.
Bir hukukçu olan Janos
Ader, Macaristan Bilimler
Akademisi’nde araştırmacılık
yaptıktan sonra, 1990-
2009 yılları arasında Macar
Parlamentosu’nun, 2009-
2012 yılları arasında da Avrupa
Parlamentosu’nun
üyeliğine seçilmiş. 4 yıl süreyle
Macaristan Parlamentosu’nun
başkanlığını da yapan
Ader, ülkesinin en
deneyimli siyasetçilerinden
biri olarak biliniyor.
Devletin 2 numarası ise,
386 üyeli Parlamento’nun
başkanı. Macaristan’da milletvekili
seçimleri 4 yılda
bir yapılıyor. Bir siyasi partinin parlamentoya girebilmesi
için oyların en
az %5’ini alması lâzım.
Yargı organının en üst kuruluşu
da Anayasa Mahkemesi.
15 üyesi olan Anayasa
Mahkemesi’nin
öncelikli görevi yasaların
anayasaya uygunluğunu denetlemek.
Yeni Macar Anayasası
ise, 2012 yılından
beri yürürlükte.
Macaristan’da Başbakan,
Cumhurbaşkanı tarafından
atanıyor. Hükûmet’teki diğer
Bakanları atamak ya da görevden
almak ise Başbakan’ın
yetkisinde. Ancak, her
bakan adayının Cumhurbaşkanı
tarafından onaylanması
da gerekiyor. Halen görevde
olan Başbakan Viktor Orban,
daha önce 1998-2002
yılları arasında da bu görevde
bulunmuş. Budapeşte Eötvös
Lorand Üniversitesi’nde
Hukuk öğrenimi gören
Orban, 1990 yılında,
komünist dönem sonrasının
ilk parlamentosuna üye seçilmiş.
Çok aktif bir siyasi
yaşamı olan Viktor Orban,
2002-2010 yıllarını muhalefette
geçirdikten sonra, 2010
yılında yeniden Başbakanlık
görevine gelmiş bulunuyor.
Aktif dış politika
Macaristan, Visegrad
Grubu, Avrupa Birliği,
NATO, Dünya Ticaret Örgütü,
Birleşmiş Milletler ve
OECD üyesi. “Visegrad
Grubu”, Macaristan, Polonya,
Çek Cumhuriyeti ve
Slovakya’nın 1991’de birlikte
oluşturdukları bir yapı.
Amacı, Sovyetler’in çöküşünden
sonra, Avrupa entegrasyon
sürecini hızlandırmak
üzere bu ülkeler arasında işbirliği
sağlamak. Hedeflere
büyük ölçüde ulaşılmış ama
halâ özellikle enerji ve ekonomik
işbirliği dinamizmini
sürdürme ve kültürel yakınlaşmayı
sağlama özelliği var.
2004’te AB Üyesi olan
Macaristan, Schengen’e
2007’de katılmış. 2011 yılının
ilk yarısında ise, AB
Dönem Başkanlığı yapmış.
Güzelliği ve zerafetiyle insanı
büyüleyen Gödöllö Şatosu
da, dönem başkanlığının
merkezi olmuş.